Таҳлиллар битта тўй учун энг камида 50 миллион сўм сарфланишидан келиб чиқиб, Ўзбекистонда бир йиллик тўй харажатлари 10 миллиард доллардан ошаётганини кўрсатяпти. Бошқа бир манбада эса уч-тўрт нафар фарзанди бор оиланинг битта тўй қилиши учун 15-20 йил “иқтисод” қилиши лозимлиги кўрсатиляпти.
Тўғри, тўй ҳам қадрият. Динимизда ҳам никоҳ суннат экани, эркак ва аёлнинг оила қураётганини маълум қилиш учун дастурхон ёзиш буюрилган. Лекин кейинги пайтларда тўйлармиз билан боғлиқ иллатлар, дабдабабозлик ва исроф шунчалик қуюшқондан чиқдики, агар улар тартибга солинмаса, жадид боболаримиз таъкидлаганларидек, миллатимиз маънавий таназзулга юз тутиши муқаррар.
Данғиллама тўйлар ҳақида гап кетганда “дастурхонида анқонинг уруғидан бошқа ҳамма нарса бор экан”, деган иборани кўп ишлатамиз. Яхшиям анқонинг уруғи бўлмайди, агар бўлганида эди, уни ҳам қаердандир топиб, дастурхонга тортган бўлардик. Шу маънода, тўйлардаги бугунги тўкинлик ношукурлик эканини барчамиз билиб турибмиз. Бунинг ортида қанчалик оғир меҳнат ётгани-ю, қанчадан-қанча алп қоматли эркакларимизнинг “бели” синаётганидан ҳам хабаримиз бор.
Маълумотларга қараганда, ҳозир ўндан ортиқ хорижий давлатларда 2 миллиондан ортиқ ватандошларимиз тирикчилик ташвишида юришибди. Тан олайлик, уларнинг аксарияти етти маҳаллага овоза бўладиган тўй қилай, икки-уч қаватли уй қурай, қатор-қатор машина минай деб юргани ҳеч биримиз учун янгилик эмас. Одамларнинг тўй-ҳашамлар, дабдабабозликлар учун банклардан олаётган кредит миқдори ҳам йилдан-йилга ошиб бораётгани айтиляпти.
Аслида ихчам, камхарж тўй қилиш ҳам мумкин экан. Пандемия даврида бу ўз исботини топди. Энг қизиғи, тўй белгилаб қўйган қариндошлар, қўшнилар ёки маҳалладошларимизнинг карантин тугаб қолмасидан тўйни тезроқ ўтказиб олайлик деб, қанчалик шошганларини ҳам кўрдик. Ўшандай пайтларда тўйга айтилмаган узоқ қариндошлар, танишлар, ҳатто амма-холалар ҳам хафа бўлишмади....
Демак, камхарж тўйлар қилсак бўларкан-ку! Наҳотки яна пандемияга ўхшаш бир офат бизни шунга мажбур этишини кутаётган бўлсак. Аммо негадир бунга оримиз, ғуруримиз йўл қўймаяпти. Бошқача айтганда, “Қўшнимиз данғиллама тўй қилди, ундан қаерим кам”, “Ихчам қилсам, қариндошлар, маҳалла-куй нима дейди”, қабилидаги ўй-хаёллардан қутула олмаяпмиз.
Президентимизнинг яқинда қабул қилинган “Коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш бўйича белгиланган устувор вазифалар ижросини самарали ташкил этишга доир чора-тадбирлар тўғрисида”ги фармонида тўйлар, оилавий тантаналар, маърака ва маросимлар ўтказилишини тартибга солиш, ёшларда тежамкорлик маданиятини шакллантириш бўйича ҳам бир қатор вазифалар белгилаб берилди. Ҳатто август ойигача бу бўйича Олий Мажлис палаталари кенгашларининг қўшма қарорини эълон қилиш лозимлиги таъкидланди.
Яқинда ҳудудларда бўлганимизда айнан шу масалада ҳам юртдошларимизнинг қарашлари, таклиф ва мулоҳазаларини ҳам ўргандик. Масалан, Фарғонада совчиликдан бошланган ва тўй ўтиб, қариндошларнинг келин-куёвни меҳмонга чақиришгача бўлган тадбирлар учун қарийб 70 миллион сўм сарфланаркан. Бунга тўйдан кейин бошаландиган – дастлабки йиллардаги қудалар ва келин-куёвларнинг туғилган кунлари ва байрамлардаги тадбирлари, ақиқа маросими ва “Бешик тўй”и харажатлари қўшилгани йўқ.
Дафн маросимлари билан боғлиқ харажатлар ҳам кам эмас. Хуллас, фарғоналиклар ҳам тўйлар, оилавий тантаналар, маърака ва маросимлар ихчам ўтиши тарафдори. Бу масалада жиддий қарор қабул қилиниши ва унинг назорати қатъий таъминланишини кутмоқда.
Дафн маросимлари билан боғлиқ харажатлар ҳам кам эмас. Хуллас, фарғоналиклар ҳам тўйлар, оилавий тантаналар, маърака ва маросимлар ихчам ўтиши тарафдори. Бу масалада жиддий қарор қабул қилиниши ва унинг назорати қатъий таъминланишини кутмоқда.
Партиямизнинг сайловолди дастурида ҳам тўй ва оилавий, ҳаж ва умра зиёратлари билан боғлиқ маросимларни тартибга солиш, эрта никоҳ, вояга етмаган қизларни унаштириш ёки “оғиз солиш” билан боғлиқ салбий удумларнинг олдини олиш бўйича бир нечта муҳим вазифалар белгилаб олинган. Айни пайтда эса ушбу таклифлар ижроси доирасида бир қатор лойиҳалар амалга оширилаётир.
Ягона хулоса ва ҳақиқат шу: халқимиз кутган фаровон жамиятга эришиш учун топганимизни тўй саноати ривожига сарфлашимиз шарт эмас! Ундан кўра, бу пулларни оиламизга, болаларимизнинг таълим-тарбиясига сарфлайлик. Зеро, Имом Бухорий бобомиз айтганидек: “Илмдан ўзга нажот йўқ ва бўлмагай”.
Ягона хулоса ва ҳақиқат шу: халқимиз кутган фаровон жамиятга эришиш учун топганимизни тўй саноати ривожига сарфлашимиз шарт эмас! Ундан кўра, бу пулларни оиламизга, болаларимизнинг таълим-тарбиясига сарфлайлик. Зеро, Имом Бухорий бобомиз айтганидек: “Илмдан ўзга нажот йўқ ва бўлмагай”.
